مهمترین مشخصه ای که در تفاوت بین این دو فعالیت وجود دارد، نحوه کسب درآمد در آن ها است. در شرکت های هرمی کسب درآمد از طریق عضوگیری و یا سرمایه گذاری اولیه اجباری حاصل می شود، در حالیکه در شرکت های بازاریابی شبکه ای تنها منبع کسب درآمد صرفاً فروش بازاریاب است.
اختصاصی ایران هشدار- یکی از مواردی که همواره منشأ ایجاد نگرانی در رابطه با فعالیت بازاریابی شبکه ای بوده است، مرزهای باریک فعالیت بازاریابی شبکه ای و طرح های هرمی است. این موضوع نه تنها موجبات نگرانی نهادهای تصمیم گیرنده بازاریابی شبکه ای را فراهم کرده بلکه از عوامل اصلی ایجاد بی اعتمادی در بین برخی افراد جدید الورود و نگاه منفی به این حرفه در سطح جامعه نیز می باشد. میزان این نگرانی تا به جایی است که برخی بازاریابی شبکه ای را همان طرح های هرمی می دانند که با پوشش جدید شروع به فعالیت کرده است. البته تا حدی می توان دلایل این نگرانی را درک و به آن صحه گذاشت؛ چرا که عملکرد نادرست برخی از فعالان بازاریابی شبکه ای چیزی جز این اتهام را به ذهن متبادر نمی کند.
اما در اصل با آشنا شدن با مفهوم اصولی بازاریابی شبکه ای و مطالعه متون علمی این حرفه به وضوح تفاوت های بین این فعالیت تجاری و طرح های کلاهبردارانه هرمی را می توانیم درک کنیم.
مهمترین مشخصه ای که در تفاوت بین این دو فعالیت وجود دارد، نحوه کسب درآمد در آن ها است. در شرکت های هرمی کسب درآمد از طریق عضوگیری و یا سرمایه گذاری اولیه اجباری حاصل می شود، در حالیکه در شرکت های بازاریابی شبکه ای تنها منبع کسب درآمد صرفاً فروش بازاریاب است. در شرکت های بازاریابی شبکه ای افزایش اعضاء منجر به درآمد زایی نخواهد شد؛ بلکه تنها وسیله ای برای فروش بیشتر است، ولی در شرکت های هرمی افزایش درآمد شرکت منوط به افزایش تعداد اعضاء است.
دومین موضوع تفاوت بین این دو طرح در جایگاه محصولات است. در طرح های هرمی یا محصولی وجود ندارد و یا اگر وجود دارد، دارای ارزش واقعی نیست؛ یعنی فروش محصولات مصرفی به معنای واقعی محقق نمی شود، اما در شرکت های بازاریابی شبکه ای اساس کار بر روی فروش محصولات مصرفی قرار گرفته است، در این شرکت ها عضویت رایگان بوده و هیچ گونه اجباری برای خرید محصول وجود ندارد.
به طور کلی وجه تمایز فعالیت های هرمی با فعالیت های بازاریابی شبکه ای را به صورت زیر می توان عنوان نمود:
- خرید یا سرمایه گذاری اجباری؛
- قیمت چند برابری محصولات نسبت به محصولات مشابه موجود در بازار؛
- فاقد ارزش بودن محصولات و عدم عقلانی بودن خرید آن ها؛
- پرداخت کمیسیون بر مبنای افزایش تعداد اعضاء، نه فروش کالا به مصرف کننده؛
- پرداخت پورسانت به اعضای سطوح بالا به صرف داشتن جایگاه، نه به علت آموزش و حمایت از زیرمجموعه؛
- پرداخت پورسانت بابت افزایش تعداد سطوح و عدم لحاظ میزان فروش در این پرداخت ها؛
- تأکید صرف بر عضوگیری و عدم توجه به خرده فروشی و افزایش حجم فروش گروهی.
از توضیحات بالا می توان استنباط نمود که طرح های هرمی تمرکز بر روی جذب نیروی انسانی و افزایش تعداد سطوح داشته و توجهی به فروش کالا، محدودیت در سطوح پرداخت پورسانت و آموزش و حمایت از اعضای زیرمجموعه جهت افزایش حجم فروش ندارد؛ در حالیکه در فعالیت بازاریابی شبکه ای عمده تمرکز بر روی فروش محصول چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی است.
البته ناگفته نماند برخی از فعالان بازاریابی شبکه ای برای افزایش سودشان اقدام به فعالیت هایی مشابه با فعالیت های هرمی نموده اند و کوچکترین توجهی به فلسفه اصلی بازاریابی شبکه ای و خدشه ای که به اعتبار آن وارد می آورند، نداشته اند. دلیل اصلی بسیاری از بدگمانی ها فعالیت های خارج از چارچوب همین افراد است.
امید است با نظارت های دقیق مراجع تصمیم گیری و اجرای تعهدات توسط فعالان حرفه، ریشه بی قانونی ها برچیده شده و این فعالیت نوپای تجاری در مسیر پیشرف اصولی و قانونمند خود قرار گیرد.